W profilaktyce cukrzycy dieta jest bardzo istotnym elementem terapii. Warunkuje ona utrzymanie właściwego poziomu glukozy i  lipidów (tłuszczów) we krwi oraz optymalne wartości ciśnienia tętniczego.

Dobrze dobrana dieta zmniejsza ryzyko wystąpienia powikłań cukrzycy, jak również redukuje ryzyko chorób naczyniowych. Właściwy model żywienia odgrywa także ważną rolę w prewencji i leczeniu przewlekłych powikłań cukrzycy (mikroangiopatii, retinopatii i nefropatii cukrzycowej).

KROK 1- Trzeba zacząć od tego, że mamy dwa typy cukrzycy:

Cukrzyca  TYP 1- Cząsteczki insuliny przenikają do naczyń krwionośnych – stanowią rodzaj klucza, który otwiera komórkę i wpuszcza do niej glukozę. Gdy po posiłku stężenie glukozy wzrasta, rośnie też stężenie insuliny. Insulina użyta do otwarcia komórki ulega szybkiemu rozpadowi, dlatego trzustka stale musi produkować nowe cząsteczki tego hormonu.

Cukrzyca TYP 2- Mimo że insulina jest, nie działa. Cukier pozostaje we krwi i nie może wniknąć do komórek. Efekt jest taki sam jak w cukrzycy typu 1.


Najważniejsze zasady diety w cukrzycy typu 1

• Pamiętaj o regularnym spożywaniu posiłków i urozmaicaniu jadłospisu. W 2-3 głównych posiłkach powinny znaleźć się produkty dostarczające białko pochodzenia zwierzęcego – mleko i przetwory mleczne, ryby, chude mięsa i wędliny, białko jaja.

• Nie zapominaj o węglowodanach złożonych, które mają dostarczać 50-60% energii diety (białka 15-20%, a tłuszcz mniej niż 30%). Ich najlepszym źródłem są kasze, płatki, makarony, pieczywo pełnoziarniste oraz ziemniaki i warzywa strączkowe (zawierają także białko roślinne).

• Dbaj o to, aby w twojej diecie znalazły się produkty zbożowe, warzywa i owoce – cenne źródło błonnika pokarmowego. Zaleca się jedzenie warzyw i owoców przy każdym posiłku, najlepiej w postaci surowej. Należy jednak wystrzegać się spożywania zbyt dużych ilości winogron, mango i bananów, gdyż zawierają sporo cukrów prostych.

• Nie jedz owoców konserwowanych oraz suszonych, ponieważ dostarczają dużej ilości cukru.

• Wybieraj mięsa i wędliny o małej zawartości tłuszczu i cholesterolu. Jest to ważne w zapobieganiu miażdżycy, na którą cukrzycy są narażeni w większym stopniu niż osoby zdrowe. Warto też ze (względu na profilaktykę miażdżycową) 2-3 razy w tygodniu zamiast mięsa na obiad zjeść ryby, zwłaszcza morskie.

• Zrezygnuj ze słodyczy, słodkich napojów i wszelkich wyrobów cukierniczych. Powodują one gwałtowny wzrost poziomu glukozy we krwi. W przypadkach cukrzycy wyrównanej można jeść niewielkie ilości słodyczy wraz z innymi produktami spożywczymi, gdyż wówczas nie mają tak wyraźnego wpływu na glikemię po posiłkową.

• Unikaj alkoholu.

• Ograniczaj spożycie soli i produktów z jej dużą zawartością, m.in. dań typu fast food, konserw i przetworów wędzonych.
  

KROK 2- Przestrzeganie zasad

CUKRZYCA ma swoje prawa, których musisz przestrzegać. Dotyczą one nie tylko tego, co i w jakich ilościach możesz jeść, ale też pory jedzenia i przyjmowania insuliny:

• Przede wszystkim twój lekarz lub dietetyk powinien poznać twoje nawyki żywieniowe i od tego zacząć budowanie planu twoich posiłków.
• Przestrzegaj nie tylko ilości, ale też i czasu podawania posiłków.
• Bierz insulinę o określonej przez lekarza porze dnia. Jest ona uzależniona też od pory posiłków.
• Zawsze czytaj informacje o zawartości węglowodanów i innych składników odżywczych na opakowaniach.
  
  

Najważniejsze zasady diety w cukrzycy typu 2 :

Odpowiednia dieta to podstawowa metoda leczenia cukrzycy typu 2. Jej celem jest utrzymanie prawidłowego stężenia glukozy we krwi, uzyskanie właściwego profilu lipidowego oraz normalizacja masy ciała. Dieta powinna być niskowęglowodanowa i niskotłuszczowa.

W dużym skrócie można powiedzieć, że osoby z cukrzycą typu 2 powinny unikać żywności o wysokim stopniu przetworzenia oraz IG>55. Wówczas z diety najlepiej wyeliminować m.in. dania gotowe, słodycze i słone przekąski, białe pieczywo, tłuste mięsa, sery żółte, tłuste sosy (np. na bazie majonezu), wysokosłodzone napoje oraz alkohol.

• jedz posiłki regularnie,
• pij 8 szklanek wody dziennie,
• nakładaj posiłki na talerz, tak, aby wyglądały na większe - wybieraj mniejsze talerze, kładź potrawę na liściach sałaty,
• posiłki powinny być dość częste (3-5 dziennie) ale niewielkie,
• ilość dziennie przyjmowanych kalorii powinna być podobna,
• przy planowaniu posiłków należy patrzeć na indeks glikemiczny poszczególnych produktów, ale także na zawartość witamin, błonnika i dobrych, wielonienasycony kwasów tłuszczowych.

KROK 3- Jak przygotowywać posiłki?

Najlepszą metodą obróbki kulinarnej w  twoim przypadku jest: gotowanie, duszenie, grillowanie, pieczenie bez dodatku tłuszczu, przygotowywanie w  folii, pieczenie w piekarniku oraz stosowanie naczyń niewymagających użycia tłuszczu.

Staraj się ograniczać tłuszcz: śmietanę zastąp jogurtem naturalnym, wybieraj chude gatunki mięs, wędlin i serów.

 Jeśli przygotowujesz warzywa, staraj się ich nie rozgotowywać. Wysoka temperatura i przedłużający się czas obróbki kulinarnej podnoszą wartość indeksu glikemicznego potrawy. Owoce należy spożywać w ograniczonych ilościach (do 300 g dziennie) i jak najmniej dojrzałe. Im bardziej owoc jest dojrzały, tym wyższy ma indeks glikemiczny.

Dieta cukrzycowa typu 2 powinna być ustalana przez lekarza i dietetyka. Wezmą oni pod uwagę następujące czynniki:

• czy pacjent powinien stracić na wadze,
• w jakim wieku jest pacjent,
  
• płeć pacjenta,
• jaką pracę wykonuje osoba chora,
• czy pacjent uprawia jakiś sport,

Indeks glikemiczny (IG) to lista produktów uszeregowanych ze względu na poziom glukozy we krwi po ich spożyciu. Oblicza się go dzieląc poziom glukozy we krwi po przeprowadzeniu testu żywnościowego z udziałem 50 gram węglowodanów, przez poziom glukozy uzyskany po spożyciu danego produktu. Na przykład indeks glikemiczny wynoszący 70 oznacza, że po spożyciu 50 gram danego produktu, poziom glukozy wzrośnie o 70 procent, tak jak po spożyciu 50 gram czystej glukozy.

Tabela indeksu glikemicznego wybranych produktów